‘Op weg naar braille’

Braille binden

Uiteindelijk viel de keuze op een Singersteek, in combinatie met een dubbele rug: een fraaie, duurzame en functionele oplossing met een hoge tactiele waarde. Het is weliswaar geen goedkope manier van binden maar ik vond het belangrijk dat het boek echt een boek zou zijn; ik wilde geen associaties met bijvoorbeeld een handleiding. Verder wilde ik ook laten zien dat er andere mogelijkheden zijn om brailledrukwerk te binden (er wordt namelijk veel gebruik gemaakt van nieten en wire-o/ringbanden). Deel 1 is met een Singersteek door de eerste rug gebonden. Vervolgens deel 2 met Singersteek door de 2e rug, waardoor het als katern mooi plat komt te liggen; belangrijk voor het voelen van de braillepunten.

Ieder boek is door een team van drie mensen gebonden: één voor het brocheren van de pagina’s en klaarleggen in het omslag, één voor het Singersteken en één om de boeken op te vangen, het garen afknippen en het klaarleggen voor de verdere afwerking. Op deze manier zijn er ongeveer 60 boeken per uur gebonden.

Aflevering bij het Centrale Boekhuis

In overleg met de brailledrukker, de binder en het Centrale Boekhuis is er gezocht naar de beste manier om de boeken te transporteren. Uiteindelijk is er gekozen om ze te sealen en dan staand, om en om, losjes in dozen te verpakken (dus niet gestapeld). Het sealen houdt de witte omslag schoon, vormkomt beschadingen aan het braille door wrijving en beschermt de hoeken. Voor het verzenden van losse exemplaren wordt een draaidoos geadviseerd.

Standaard methodes voor brailleproductie

Braille-leesboeken worden standaard uitgeprint op een speciale brailleprinter (maakt veel herrie) en daarna in delen geniet gebrocheerd, soms met een wikkelomslag. Dit kan wel grotendeels machinaal gebeuren. Bij de CBB (Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden) er is zelfs een unieke productielijn hiervoor ontwikkeld. Het resultaat is prima, wel moeten de delen niet te veel pagina’s bevatten omdat ze anders bol liggen wat niet bevordelijk is voor het lezen.

Het gebruik van wire-o/ringbanden wordt vaak toegepast voor educatieve uitgaven, bijvoorbeeld schoolboeken of leesboeken voor beginnende braillelezers. Een prima methode: het beschadigdt het braille niet, valt mooi open en bladert goed, is flexibel en makkelijk te doen en bovendien het is goedkoop. Dit wordt soms gecombineerd met een gebrailleerde omslag (vaak uit plastic) en een kartonnen achterplat. Plastic is goed te brailleren, relatief goedkoop en duurzaam.

“

Ik ben ervan overtuigd dat goed ontwerp een belangrijke bijdrage kan leveren aan het inzichtelijke maken van informatie juist voor mensen met een visuele beperking.

Veel braille-lezers geven aan dat ze een voorkeur hebben voor papier boven plastic. Helaas wordt er al te vaak weinig rekening mee gehouden met de wensen en voorkeuren van braillelezers. Dit zal ongetwijfeld deels te maken hebben met beschikbare budgetten maar wellicht ook een tekort aan creativiteit en kennis van grafische technieken. Braille wordt vooral ‘geproduceerd’. Ik ben ervan overtuigd dat goed ontwerp een belangerijke bijdrage kan leveren aan het inzichtelijke maken van informatie juist voor mensen met een visuele beperking. Binnen het onderwijs en vanuit de commercie wordt er wel aan gewerkt, er wordt bijvoorbeeld steeds meer aandacht besteed aan het ontwikkelen van slimme digitale toepassingen.